Luật Thương mại điện tử 2025: Cột mốc pháp lý cho một kỷ nguyên số minh bạch và bền vững

Trong thập niên qua, thương mại điện tử (TMĐT)  tại Việt Nam đã bùng nổ mạnh mẽ, trở thành “đòn bẩy” quan trọng thúc đẩy nền kinh tế số. Từ những gian hàng nhỏ lẻ trên mạng xã hội cho đến các sàn giao dịch quy mô hàng chục triệu người dùng, TMĐT không chỉ là xu hướng mà đã trở thành mạch máu lưu thông hàng hóa trong kỷ nguyên số.

Trong bối cảnh kinh tế số bùng nổ TMĐT tại Việt Nam đạt doanh thu ước tính 20,5 tỷ USD năm 2024 và được dự báo tăng trưởng trên 15%/năm. Tuy nhiên, sự phát triển mạnh mẽ này cũng đặt ra nhiều thách thức, song hành với sự phát triển vượt bậc là những khoảng trống pháp lý: tình trạng hàng giả, gian lận thương mại, trốn thuế, lạm dụng dữ liệu cá nhân, và cả những tranh chấp thương mại xuyên biên giới phức tạp. Chính trong bối cảnh đó, Dự thảo Luật Thương mại điện tử 2025 ra đời, được xem là nền tảng pháp lý quan trọng để định hình trật tự và chuẩn mực cho thị trường trực tuyến tại Việt Nam trong nhiều năm tới.

Phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng

Dự thảo luật mở rộng phạm vi điều chỉnh so với Nghị định 52/2013/NĐ-CP:

• Bao quát mọi hình thức giao dịch điện tử: website, sàn TMĐT, mạng xã hội, ứng dụng di động, livestream.
• Áp dụng với cả tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước khi cung cấp dịch vụ hoặc hàng hóa cho người tiêu dùng tại Việt Nam.
• Thừa nhận hợp đồng điện tử và giá trị pháp lý của giao dịch trực tuyến, tạo sự chắc chắn trong giải quyết tranh chấp.

1. Những điểm nhấn then chốt của Dự thảo

Minh bạch hóa hoạt động kinh doanh trực tuyến

• Người bán hàng trên sàn TMĐT, mạng xã hội hay qua hình thức livestream sẽ phải đăng ký và xác thực thông tin kinh doanh. Đây là bước tiến nhằm triệt tiêu tình trạng “bán hàng ẩn danh”, giúp người tiêu dùng có cơ sở rõ ràng để bảo vệ quyền lợi.
• Trách nhiệm của sàn giao dịch: Không chỉ là “nơi kết nối”, các sàn phải:

·       Kiểm duyệt thông tin hàng hóa, dịch vụ.

·       Ngăn chặn sản phẩm cấm/hạn chế kinh doanh.

·       Lưu trữ dữ liệu giao dịch và cung cấp cho cơ quan quản lý khi được yêu cầu.

•  Livestream & mạng xã hội: Các nền tảng phát trực tiếp phải có cơ chế kiểm soát người bán, bảo   đảm người kinh doanh minh bạch về thông tin và nghĩa vụ thuế.

Kiểm soát thương mại xuyên biên giới

• Doanh nghiệp nước ngoài khi cung cấp dịch vụ TMĐT cho thị trường Việt Nam sẽ không còn “đứng ngoài cuộc chơi pháp lý”. Họ bắt buộc phải có đại diện pháp lý tại Việt Nam, tuân thủ nghĩa vụ thuế, và chịu sự giám sát về an toàn dữ liệu.

Bảo vệ người tiêu dùng

• Luật đề cao cơ chế giải quyết tranh chấp minh bạch, bao gồm hoàn tiền, đổi trả, bồi thường thiệt hại. Người tiêu dùng giờ đây không còn là “bên yếu thế”, mà được pháp luật trao cho “tấm khiên” vững chắc để bảo vệ quyền lợi của mình.

·  Người mua có quyền rút lại giao dịch trong thời hạn nhất định (cơ chế “cooling-off period”).

·  Nghĩa vụ hoàn tiền, đổi trả, bồi thường khi hàng hóa/dịch vụ không đúng cam kết.

·  Cơ chế giải quyết tranh chấp trực tuyến (ODR – Online Dispute Resolution): khuyến khích các sàn TMĐT tích hợp hệ thống trọng tài/hoà giải trực tuyến.

Quản lý hàng hóa và dịch vụ đặc thù

• Các sàn giao dịch trực tuyến sẽ phải triển khai công cụ kỹ thuật nhằm ngăn chặn việc kinh doanh hàng hóa cấm, hạn chế kinh doanh hoặc vi phạm sở hữu trí tuệ. Điều này đặt trách nhiệm pháp lý trực tiếp lên các nền tảng – chứ không chỉ người bán.

2. Tác động sâu rộng đến các chủ thể

• Đối với doanh nghiệp nội địa: Đây là thời điểm cần “nâng cấp hệ điều hành pháp lý” cho hoạt động TMĐT – từ quy trình quản trị dữ liệu, chính sách bán hàng, hợp đồng điện tử, cho đến hệ thống xử lý khiếu nại.
• Đối với doanh nghiệp nước ngoài: Việc thiết lập hiện diện pháp lý tại Việt Nam là không thể né tránh nếu muốn tiếp cận thị trường đầy tiềm năng này.
• Đối với cá nhân kinh doanh online: “Thời kỳ bán hàng tự do” trên mạng xã hội sắp khép lại. Thay vào đó, kinh doanh trực tuyến sẽ phải tuân theo chuẩn mực minh bạch, chuyên nghiệp, và chịu sự giám sát.

3. Ý nghĩa vượt ra ngoài khuôn khổ pháp lý

Dự thảo Luật không chỉ mang tính quản lý, mà còn phản ánh tầm nhìn chiến lược của Nhà nước trong xây dựng nền kinh tế số:

• Một thị trường trực tuyến minh bạch, nơi niềm tin của người tiêu dùng là động lực phát triển.
• Một hành lang pháp lý đồng bộ, giúp doanh nghiệp chân chính khẳng định thương hiệu, mở rộng thị trường.
• Một cơ chế bảo hộ hiệu quả, chống lại gian lận, bảo vệ dữ liệu, và duy trì trật tự thương mại số.

Với vai trò là đơn vị tư vấn pháp lý đồng hành cùng nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực TMĐT, Công ty Luật TNHH Celigal khuyến nghị:

• Rà soát và cập nhật hệ thống hợp đồng điện tử, điều khoản sử dụng website, chính sách bảo vệ dữ liệu cá nhân.
• Chuẩn hóa quy trình tuân thủ: đăng ký người bán, quản lý hàng hóa, xử lý khiếu nại.
• Chuẩn bị cho nghĩa vụ xuyên biên giới: đối với doanh nghiệp nước ngoài, cần sớm nghiên cứu mô hình thành lập hiện diện thương mại tại Việt Nam.

Luật Thương mại điện tử 2025 không chỉ là một văn bản pháp luật mới, mà là “bản đồ pháp lý” dẫn lối cho doanh nghiệp Việt Nam trong hành trình hội nhập kinh tế số toàn cầu.

Và trên hành trình đó, Celigal cam kết đồng hành cùng quý doanh nghiệp – không chỉ để “tuân thủ luật”, mà còn để biến tuân thủ thành lợi thế cạnh tranh bền vững.